Pasifik Okyanusu’nda domino etkisi: Halong Tayfunu Japonya’yı vururken, kalıntıları California için yoğun yağış alarmı veriyor

Halong Tayfunu, Japonya’nın Izu Adaları’nı şiddetli rüzgâr ve rekor yağışlarla vurarak binlerce kişinin tahliye edilmesine neden olurken, meteorologlar fırtınanın kalıntılarının Pasifik Okyanusu’nu aşarak binlerce kilometre ötedeki ABD’nin California eyaletinde alışılmadık derecede güçlü bir yağış ve kar sistemini tetikleyebileceği konusunda uyarıyor. Bu olağanüstü “atmosferik telebağlantı” olayı, bir Batı Pasifik tayfununun enerjisinin jet akımını güçlendirerek Kuzey Amerika’daki hava koşullarını kökten değiştirmesi anlamına geliyor.

Japonya’da Izu Adaları’nda fırtına, yerel saatle sabah 7’ye kadar geçen üç saatlik sürede yağış bırakarak bölgenin rekorunu kırdı. Halong’un Pasifik Okyanusu’nun doğusuna doğru kıvrılarak Japonya ana karasını doğrudan vurmaktan kurtarması beklenirken, fırtınanın enerjisi Pasifik üzerindeki bir hava sistemiyle birleşerek Kuzey Amerika’ya doğru bir nem dalgası gönderecek. Peki, bu okyanus ötesi hava köprüsü, California’ya ne kadar yağış ve kar getirecek?

Japonya’da acil durum ve tahliye alarmı

Halong Tayfunu, Perşembe sabahı Izu Adaları’na ulaşarak Hachijō ve Aogashima gibi adalarda acil durum uyarılarına ve tahliyelere yol açtı.

• Rekor Yağış ve Rüzgâr: Japonya Meteoroloji Ajansı (JMA), merkeze yakın bölgelerde maksimum sürekli rüzgâr hızının ‘ye, anlık rüzgâr hızının ise ‘ye ulaştığını bildirdi. Hachijō’da üç saat içinde düşen yağış, bölge için kayıtlardaki en yüksek seviyeye ulaştı.
• Beklenen Tehlikeler: JMA, Izu adaları için özel şiddetli yağış uyarısı yayımladı ve içinde yağış miktarının kadar ulaşabileceğini belirtti. Yerel yetkililer, şiddetli yağışların selleri hızla kötüleştirebileceği “doğrusal yağmur bantları” ve heyelan potansiyeli konusunda uyarıda bulunarak, yüzlerce kişinin tahliye merkezlerine sığınmasına neden oldu.
• Ulaşım Aksaklıkları: Olumsuz hava koşulları nedeniyle adalara uçuşlar ve feribot seferleri askıya alındı. Acil durum ekipleri, yaygın elektrik kesintileri ve tıkanan yollara müdahale etmek için hazır bekliyor.

Atmosferik telebağlantı: Halong’dan California’ya nem köprüsü

Halong Tayfunu’nun asıl sıra dışı etkisi, Japonya’yı geçtikten sonra başlayacak. “Atmosferik telebağlantı” olarak bilinen bu fenomen, fırtınanın nemini ve enerjisini jet akımına aktararak binlerce kilometre ötedeki hava modellerini güçlendirecek.

1. Jet Akımı Güçlenmesi: Halong’un kalıntıları, Pasifik üzerindeki bir hava sistemiyle birleşecek ve jet akımını yoğunlaştıracak.
2. Soğuk Hava Akışı: Bu güçlü jet akımı, yüksek basınç sistemini Kanada’ya doğru itecek ve Pazartesi günü subarktik havanın Washington, Oregon ve California’ya doğru akmasına neden olacak.
3. Yoğun Yağış Tahmini: Bu soğuk havanın kıyı fırtına sistemiyle etkileşimi, özellikle Kuzey California’da Körfez Bölgesi çevresine önemli miktarda yağış getirecek. Bazı modeller, Körfez Bölgesi’nin geçen kıştan bu yana en güçlü yağışı alabileceğini öne sürüyor.
4. Sierra Nevada’ya Erken Kar: Fırtına, Sierra Nevada dağlarına mevsim başı kar yağışı getirebilir. Tahoe Gölü ve Sierra Dağları’nda birkaç metre yeni kar görülebileceği ve karın Ekim ayında normalden daha düşük rakımlara inebileceği tahmin ediliyor.

Türkiye ve küresel hava sistemleri

Tayfun Halong’un Kaliforniya’ya yağış getirmesi gibi, okyanus ötesi hava sistemlerinin birbirini etkilemesi (atmosferik telebağlantı) küresel bir olgudur. Türkiye de, özellikle Atlantik ve Kuzey Kutbu’ndaki büyük hava olaylarının etkilerini dolaylı olarak hissetmektedir. Örneğin, Kuzey Atlantik Salınımı (NAO) ve Arktik Salınım (AO) gibi büyük hava modellerindeki değişimler, Türkiye’deki kışların sertliğini veya kuraklığını doğrudan etkileyebilmektedir.

Bu Halong olayı, Türkiye’ye direkt bir etki yaratmasa da, küresel ısınmanın jet akımını ve hava sistemlerinin davranışını nasıl daha düzensiz ve aşırı hale getirdiğini gösteren somut bir örnektir.

Yorum

Tayfun Halong’un çifte etkisi, iklim çağında aşırı hava olaylarının karmaşıklığını gözler önüne seriyor. Japonya’daki yıkıcı rekor yağışlar ve binlerce kişinin tahliyesi, bir yanda yerel düzeyde adaptasyonun ne kadar kritik olduğunu gösterirken; fırtınanın kalıntılarının Kaliforniya’da aylardır beklenen yağışı getirme potansiyeli, diğer yanda küresel hava sistemlerinin ne kadar derinlemesine bağlantılı olduğunu kanıtlıyor.

Kaliforniya için bu erken ve yoğun yağış tahmini, bir yandan aylardır süren kuraklık endişelerini hafifletme potansiyeli taşısa da, diğer yandan mevsim dışı şiddetli yağışların yaratacağı sel ve heyelan riskini de beraberinde getiriyor. Bu olay, binlerce kilometre ötedeki tayfunların enerjisinin, ABD’nin batı kıyısındaki su ve kar kaynaklarını doldurmada ne kadar etkili olabileceğini göstererek, iklim modellerinin öngörü yeteneğini daha da karmaşıklaştırıyor.

Kaynak: Japonya Meteoroloji Ajansı (JMA), The Independent