Uluslararası Adalet Divanı’ndan tarihi iklim değişikliği kararı bekleniyor

Uluslararası Adalet Divanı (ICJ), devletlerin iklim değişikliğiyle mücadeledeki yasal sorumluluklarını ve sera gazı emisyonlarından en çok sorumlu olan büyük ülkelerin, küçük ada devletlerine verdikleri zararlar nedeniyle sorumlu tutulup tutulamayacağını değerlendirdiği oturumlarını tamamladı. Kararın 2025’te açıklanması bekleniyor ve bu karar, dünya genelinde iklim değişikliği kaynaklı davalar için emsal oluşturabilir.

Zengin ve yoksul ülkeler arasında görüş ayrılıkları

İki hafta süren oturumlarda, küresel kuzeydeki zengin ülkeler, ülkelerin iklim değişikliği konusundaki yükümlülüklerinin belirlenmesinde bağlayıcı olmayan Paris Anlaşması gibi mevcut iklim anlaşmalarının temel alınmasını savundu. Buna karşılık, gelişmekte olan ülkeler ve iklim değişikliğinin etkilerini en ağır şekilde hisseden küçük ada devletleri, sera gazı emisyonlarının azaltılması için daha güçlü önlemler alınmasını ve zengin ülkelerin mali destek sağlamasını talep etti.

Küçük ada devletlerinin dramatik uyarıları

Tuvalu gibi küçük ada devletleri adına konuşan Eselealofa Apinelu, iklim değişikliği nedeniyle ülkesinin tamamen sular altında kalabileceği uyarısında bulundu. Apinelu, “Sera gazı emisyonları mevcut hızında devam ederse, Tuvalu tamamen yok olacak” dedi. Bu gibi devletler, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun tavsiye kararı talebini destekleyerek, ICJ’nin bu konuda güçlü bir rehberlik sağlamasını istedi.

ICJ’nin kararı emsal niteliği taşıyabilir

ICJ kararları bağlayıcı olmasa da, hukuki ve siyasi açıdan büyük bir ağırlığa sahip. Uzmanlar, mahkemenin bu konuda vereceği kararın, Avrupa’dan Latin Amerika’ya kadar birçok ülkede iklim değişikliğiyle ilgili davalarda bir dönüm noktası olabileceğini belirtiyor. Uluslararası Çevre Hukuku Merkezi’nden Nikki Reisch, “ICJ’nin vereceği kararın gücü, yalnızca uygulanabilirliğinde değil, dünya çapındaki mahkemelere sağlayacağı rehberlikte yatıyor” dedi.

Vanuatu ve Pasifik ülkelerinden güçlü mesajlar

Pasifik ada ülkesi Vanuatu, iklim değişikliğinin verdiği zararların tanınması ve onarılması çağrısında bulundu. Küçük ada devletlerinin liderliğinde başlatılan bu girişim, yaklaşık 100 ülke ve organizasyonun katılımıyla gerçekleşti. İklim değişikliğinin ciddi sonuçlarına dikkat çeken Vanuatu ve diğer ada ülkeleri, ICJ’den adil ve etkili bir karar beklentisi içinde.

Dünyanın en büyük emisyon üreticilerinin tavrı

Dünyanın en büyük emisyon üreticileri olan ABD ve Çin’in yanı sıra Suudi Arabistan ve bazı Avrupa Birliği ülkeleri, mevcut bağlayıcı olmayan anlaşmaların devletlerin yükümlülüklerini belirlemede yeterli olduğunu savundu. Ancak, gelişmekte olan ülkeler ve küçük ada devletleri bu görüşe karşı çıkarak, daha etkili bir uluslararası iş birliği talep etti.

2025’teki karar küresel etki yaratabilir

Uluslararası Adalet Divanı’nın 2025’te açıklayacağı karar, dünya genelindeki iklim değişikliği kaynaklı hukuki süreçler için yeni bir dönemin kapısını aralayabilir. Uzmanlar, bu kararın sadece hukuki değil, siyasi etkilerinin de olacağını ve uluslararası toplumu iklim değişikliğiyle mücadelede daha kararlı adımlar atmaya zorlayacağını öngörüyor.