BM raporu: Avrupa dünyanın en hızlı ısınan kıtası! Peki ama neden?

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yayınlanan son verilere göre, dünyada en fazla sıcaklık artışı yaşayan ilk 10 ülkenin tamamı Avrupa’da bulunuyor. 2023 yılı verilerine göre, İsviçre, Ukrayna, Andorra, Moldova ve Belarus gibi ülkeler, 1951-1980 ortalamasına kıyasla 2,5°C’nin üzerinde sıcaklık artışı kaydetti.

Avrupa’daki ısınma eğilimi sadece geçen yıl değil, uzun vadeli trendlerde de kendini gösteriyor. 2014-2023 yılları arasındaki 10 yıllık ortalamalara bakıldığında, en fazla ısınan ilk 15 ülkenin tamamı Avrupa’da bulunuyor.

Avrupa küresel ortalamadan daha hızlı ısınıyor

BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) arazi sıcaklık değişimi verilerine göre, 2023 yılında küresel kara yüzeyi sıcaklık artışı 1,8°C olarak kaydedildi. Ancak Avrupa’da sıcaklıklar 2,4°C arttı.

Bu, son dokuz yıl içinde yedinci kez Avrupa’nın 2°C’nin üzerinde sıcaklık artışı yaşadığı anlamına geliyor. Paris Anlaşması’nın 1,5°C sınırı, Okyanusya hariç tüm kıtalarda aşıldı.

İklim bilimciler, Avrupa’nın küresel ortalamadan iki kat daha hızlı ısındığını belirtiyor. Copernicus İklim Değişikliği Servisi (C3S) uzmanı Rebecca Emerton, Avrupa’nın Dünya’nın en hızlı ısınan kıtası olduğunu vurguluyor.

En fazla ısınan ülkeler

2023 yılında en fazla sıcaklık artışı yaşayan bölge, Norveç’e bağlı Svalbard ve Jan Mayen Adaları oldu. Burada sıcaklık 3,6°C arttı.

Bunun dışında, Moldova, Ukrayna, Andorra, İsviçre ve Belarus gibi ülkelerde sıcaklık artışı 2,7°C’yi geçti.

Avrupa Birliği içinde en fazla sıcaklık artışı yaşanan ülkeler Romanya ve Slovenya oldu. Bu ülkelerde sıcaklık artışı 2,62°C olarak kaydedildi.

Diğer Avrupa ülkelerinde de benzer eğilimler görüldü:

• Fransa: 2,59°C
• İspanya: 2,57°C
• Rusya: 2,53°C
• Almanya: 2,44°C

Avrupa dışından yalnızca Kazakistan (2,58°C), Fas (2,56°C) ve Tunus (2,4°C) en çok ısınan ilk 30 ülke arasına girdi.

Avrupa neden daha hızlı ısınıyor?

İklim bilimciler, Avrupa’nın bu kadar hızlı ısınmasının birkaç temel nedeni olduğunu belirtiyor:

• Büyük kara kütlesi: FAO Çevre İstatistikleri Birimi’nden Francesco N. Tubiello, Avrupa’nın (Rusya dahil) geniş bir kara kütlesine sahip olması nedeniyle sıcaklık değişimlerinin daha hızlı yaşandığını söylüyor.
• Arktik amplifikasyon etkisi: Kuzey Kutbu, dünyanın geri kalanından çok daha hızlı ısınıyor. Deniz buzlarının erimesi, okyanus ve atmosfer arasındaki ısı transferini artırarak Avrupa’daki sıcaklık artışını hızlandırıyor.
• Atmosferik değişimler: Copernicus İklim Değişikliği Servisi’nden Rebecca Emerton, atmosferik dolaşım, okyanus akıntıları ve toprak nemi gibi faktörlerin Avrupa’daki sıcaklık artışında büyük rol oynadığını belirtiyor.
• Hava kirliliğinin azalması: Avrupa’daki aerosol (duman ve kirleticiler) emisyonlarının azalması, daha fazla güneş ışığının yüzeye ulaşmasına ve sıcaklıkların artmasına neden oldu. İsveç Meteoroloji ve Hidroloji Enstitüsü’nden Profesör Erik Kjellström, atmosferdeki aerosollerin azalmasının Avrupa’nın diğer kıtalardan daha fazla ısınmasına katkıda bulunmuş olabileceğini söylüyor.

Hangi ülkeler daha az ısındı?

2023 yılında en az sıcaklık artışı yaşayan Avrupa ülkeleri şunlar oldu:

• İzlanda ve Faroe Adaları, sıcaklık artışı 0,65°C’nin altında kaldı.
• Norveç, İsveç ve İngiltere’de yıllık sıcaklık artışları 1,2-1,5°C arasında kaydedildi.

Uzmanlar, Atlantik Okyanusu’na kıyısı olan ülkelerde sıcaklık artışlarının genellikle daha düşük olduğunu belirtiyor. Leipzig Meteoroloji Enstitüsü’nden Profesör Sebastian Sippel, deniz etkisinin sıcaklık değişimlerini dengelediğini söylüyor.

Son 10 yılda en hızlı ısınan ülkeler

2014-2023 yılları arasındaki 10 yıllık sıcaklık ortalamalarına göre, Avrupa’daki ısınma eğilimi daha da belirginleşti.

• Svalbard (Norveç), 3,44°C sıcaklık artışıyla en fazla ısınan bölge oldu.
• Doğu Avrupa ve Baltık ülkeleri hızla ısınıyor: Belarus (2,29°C), Rusya (2,27°C), Estonya (2,26°C), Letonya (2,24°C) ve Litvanya (2,24°C).
• Orta ve Batı Avrupa’da sıcaklık artışı yüksek: Almanya (2,14°C), Polonya (2,15°C), İsviçre (2,16°C). Belçika, Hollanda ve Fransa’da da sıcaklık artışı 2°C’yi aştı.
• Akdeniz ve Güney Avrupa’da ısınma daha yavaş: İtalya (1,81°C), İspanya (1,78°C), Portekiz (1,65°C), Türkiye (1,59°C), Yunanistan (1,29°C).

Avrupa’nın ısınmaya devam edeceği öngörülüyor

İklim bilimciler, Avrupa’nın küresel ortalamadan iki kat daha hızlı ısınmaya devam edeceğini öngörüyor.

Copernicus uzmanı Daniela Schmidt, “Ekvator bölgelerinde ısınma daha az, ancak kutuplara yaklaştıkça ısınma daha fazla” diyerek Avrupa’nın iklim krizinin merkezinde olduğunu vurguluyor.

Imperial College London’dan Dr. Robin Lamboll, “Avrupa’daki küçük ülkeler, sıcaklık değişimlerini daha fazla hissediyor” diyerek, ısınmanın bölgesel etkilerinin büyük olacağını belirtiyor.

Uzmanlar, önümüzdeki yıllarda sıcaklık artışlarının devam edeceğini ve özellikle Kuzey Avrupa’da daha şiddetli bir şekilde hissedileceğini öngörüyor.

Avrupa’daki sıcaklık artışlarının tarım, su kaynakları ve şehir yaşamı üzerinde önemli etkileri olacağı belirtiliyor. Uzmanlar, hükümetlerin iklim değişikliğiyle mücadele konusunda daha sıkı önlemler alması gerektiğini vurguluyor.