Dünya Ekonomik Forumu (WEF) Davos’ta başlarken, dünya liderleri, CEO’lar ve iş dünyasının önde gelenleri İsviçre’ye akın etti. Peki ama bu kişiler oraya nasıl ulaştı?
Dünya Ekonomik Forumu delegelerini bu yıl daha sürdürülebilir seyahatler yapmaya çağırdı. Katılımcıları konferansta araba kullanmak yerine yürümeye teşvik etmek için trenle seyahat etmeyi ücretsiz hale getirdiler ve ayakkabılar için kar tutucuları sağladılar.
Peki delegeler Davos için daha sürdürülebilir bir ulaşım çözümünü dinlediler mi?
2025’te Davos’a kaç özel jet uçtu?
Uçuş takip sitesi Flightradar24’ün verilerine göre, Davos çevresindeki havaalanlarında özel jet hareketliliği son birkaç gün içinde önemli ölçüde arttı.
Davos’a en yakın büyük havalimanı olan Zürih’e pazartesi günü 54 özel jet iniş yaptı. Bu rakam geçtiğimiz haftanın ortalamasına kıyasla yüzde 170’lik bir artış anlamına geliyor.
Zürih Havalimanı sözcüsü Euronews Green’e yaptığı açıklamada, “WEF’in hemen öncesinde ve sırasında yaklaşık 1.000 ek uçuş hareketi kaydediyoruz. Bunlar özel jetler, devletlere ait uçaklar ya da helikopter uçuşları olabilir.”
Davos delegelerinin uğrak yeri olan diğer havalimanları arasında Saint Moritz, Friedrichshafen ve St. Her üçünde de pazartesi günü özel jet hareketliliği normalin üzerindeydi. Friedrichshafen’da ortalamanın yüzde 33 üzerinde jet uçuşu gerçekleşti.
Zürih’te en uzun özel jet uçuşu pazartesi günü öğle saatlerinde Hawaii’deki Kailua-Kona’dan geldi. Charter firması NetJets tarafından işletilen 72 milyon euroluk Bombardier Global 7500, Zürih’e ulaşmak için 12.404 km’lik mesafeyi 14 saat 40 dakika boyunca uçtu.
Diğer uzun uçuşlar Kaliforniya, Seattle ve Pekin’den gerçekleşti, ancak yolcularının Davos’a gidip gitmediğinden emin olamıyoruz.
Milano’dan FAI rent-a-jet tarafından işletilen ve havaalanına ulaşmak için sadece 204 km uçan bir uçuş da dahil olmak üzere, birkaç uçuş 500 km’nin altındaydı.
Milano’dan iki, Cenova’dan bir ve Paris’ten iki uçuş daha pazartesi günü Zürih’e yapıldı ve hepsi de 500 km’den az yol kat etti.
Çoğu FlexFlight, VistaJet ve NetJets gibi charter şirketleri tarafından gerçekleştirildiği için hangi uçuşların delegeleri taşıdığını söylemek mümkün değil. Ancak bazı yetkililer devlete ait uçakları kullandılar ve bu da nereden geldiklerini tespit etmeyi kolaylaştırdı.
Libya hükümeti temsilcileri Embraer Legacy 600 tipi 5A-LBY uçağıyla geldi. Irak hükümeti ve Polonya hükümeti İsviçre’ye uçmak için devasa Boeing 737’leri seçti. 160’tan fazla kişi için tasarlanan uçaklar muhtemelen sadece bir avuç insan taşıyordu.
Raporlar, hasarın her zaman uçak yere indiğinde sona ermediğine işaret ediyor. Birçok delegenin, kendilerini özel havaalanlarından Davos’a götürmek üzere helikopterlere bindiği görüldü ve bu da konferansla bağlantılı emisyonlara katkıda bulundu.
Pazartesi günü Greenpeace aktivistleri Davos Lago helikopter pistine erişimi engelleyerek “dünyanın süper zenginlerinin servetlerinin adil bir şekilde vergilendirilmesini sağlayacak reformlar” yapılması çağrısında bulundu.
Transport and Environment’s Travel Smart Campaign Başkanı Denise Auclair, “WEF’in katılımcıların daha enerji tasarruflu ulaşım yollarını tercih etmeleri için çabalarını artırmasına rağmen bu yıl da Davos’a özel jet seyahatlerindeki artış, WEF’in liderler odadayken inisiyatifi görünür bir şekilde ele alması gerektiği anlamına geliyor,” dedi.
“Özel jetler ve sürdürülebilir seyahat konusunda atılacak adımlar bu hafta doğrudan Forum’un gündemine alınmalıdır. WEF, hızla artan özel jet seyahati emisyonlarına katkıda bulunmak yerine, Davos’un örnek teşkil etmesi için çözümleri başlatabileceğini kanıtlamalıdır.”
Şirketler özel jet seyahatlerini neden azaltmıyor?
İş dünyası liderleri ve siyasetçiler için trene binmemenin nedeni olarak genellikle zaman gösterilir. Özel jetlerin daha hızlı gelişi olumlu olarak görülüyor, çünkü her iki uçta da çalışmaya devam etmek için daha fazla zamanları oluyor.
Bu argüman Hawaii veya ABD’den gelen uzak delegeler için bir miktar geçerli olsa da, her zaman ticari uçuş seçeneği vardır. Transport and Environment’a göre, ABD’den İsviçre’ye uçan bir yönetici, tarifeli uçuş kullanarak karbon emisyonlarından yüzde 87 tasarruf edebilir.
Kısa yolculuklarda bu bahane daha da önemli hale geliyor. Örneğin Milano’dan seyahat etmek özel bir jetle yaklaşık bir saat, trenle ise üç saat 12 dakika sürüyor. Ancak trenlerde geniş masalar ve araç içi WiFi olduğundan yolculuk sırasında çalışmak kolay.
Transport and Environment, özel jet seyahatlerini kullanmalarıyla bilinen yaklaşık 100 şirketle temasa geçerek Davos’a özel uçakla gidilmeyeceğini taahhüt etmelerini istedi. Özellikle de şirketlerden Avrupa içinde demiryolu ile seyahat etmelerini ya da denizaşırı ülkeler yerine trenle ulaşılabilen yerlerde bulunan temsilcilerini göndermeyi düşünmelerini istediler.
Sadece iki şirket özel jet seyahatinden kaçınmak için olumlu bir taahhütte bulundu. Fransız üretim devi Saint-Gobain’in CEO’su Davos’a trenle gideceğini söyledi. ‘Dört büyük’ muhasebe grubundan biri olan KPMG ise delegelerinin Davos’a gitmek için ticari uçuşları ve demiryolunu kullanacağını söyledi.
Bazı çevre STK’ları da yazdıkları açık mektupta Davos 2025 için sürdürülebilir seyahatin teşvik edilmesi çağrısında bulundu.
Mektupta, “Özel jet kullanmak, kaynakların ve gezegensel tehditleri ele alma çabalarının küresel eşitsizliğinin simgesidir” denildi. “Davos’a giden herhangi bir özel jet, tüm imkânları ve örnek olma güçleriyle büyük küresel şirketlerin, ısınmayı 1.5 derecenin altında tutmaya yardımcı olacak basit değişiklikler yapma konusunda gerçek bir istek ve sorumluluktan yoksun oldukları mesajını vermektedir.”
Auclair, “Bu yöneticiler gerçekten şirketlerinin itibarının bu sürdürülemez, eşitsiz ve aşırı pahalı ulaşım aracına bağlı olduğunu görmek istiyorlar mı?” diye soruyor. “Bunun yerine, özel jetlerden kaçınan ve enerji tasarruflu seyahatlere giden yolu göstermek için Davos fırsatını değerlendiren lider şirketleri örnek almalılar.”
Özel jetler çevreye ne kadar zarar veriyor?
Özel jetler, kilometre başına çevreyi en çok kirleten ulaşım aracıdır. Sürdürülebilir alternatiflere yönelik baskılara rağmen İsveç Linnaeus Üniversitesi, özel jetlerden kaynaklanan emisyonların 2019 ve 2023 yılları arasında yüzde 46 arttığını tespit etti.
Linnaeus Üniversitesi’nden Profesör Stefan Gossling BBC’ye yaptığı açıklamada, “Bu uçakları taksi olarak kullanan çok sayıda insan var. Her mesafeyi uçakla kat ediyorsunuz çünkü bu daha uygun,” dedi. “Eğer bir kişinin uçuşu bir saat içinde ortalama bir insanın bir yılda yaydığı kadar emisyon yayıyorsa – sadece bir futbol maçı izlemek için – o zaman belki de bu insanların küresel bir topluluk olarak sahip olduğumuz standartların dışında olduklarını düşündüklerini gösterir.”
2023 yılında özel jetler 15,6 milyon ton CO2 üretmiştir; bu da benzinli bir arabayla neredeyse 40 milyar mil yol kat etmeye eş değerdir. Küresel emisyonlara önemli bir katkısı olmasa da (yüzde 1,8), bu kadar az sayıda insan tarafından üretilmesi önemlidir.
Bir perspektife oturtmak gerekirse, havacılık bir bütün olarak yıllık küresel CO2 emisyonlarının yaklaşık yüzde dördünden sorumludur.
2019 ve 2023 yılları arasında, incelenen 19 milyon özel jet seyahatinin neredeyse yarısı 500 km’den daha kısa mesafeleri kapsamaktadır.
Avrupa Ulaşım ve Çevre Federasyonu’nun 2021 tarihli bir raporu, özel jetlerin yolcu başına ticari uçuşlardan beş ila 14 kat, trenlerden ise 50 kat daha fazla kirletici olduğunu ortaya koymuştur.
Ayrıca, özel jet şirketleri ve kullanıcıları tarafından ne yazık ki yeterince rapor edilmeyen CO2 dışı emisyonlar da göz önünde bulundurulmalıdır.
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ne (IATA) göre, “Jet yakıtının yanmasından kaynaklanan emisyonlar, karbondioksit (CO2), su buharı (H2O), nitrojen oksitler (NOx), sülfür oksitler (SOx), karbon monoksit (CO), kurum (PM 2.5), yanmamış hidrokarbonlar (UHC), aerosoller ve hidroksil bileşiklerinin (-OH) izlerinden oluşuyor.”
Bu kimyasal kirliliklerin çoğu atmosfere çok yüksek irtifalarda, genellikle ortalama deniz seviyesinden sekiz ila 13 km yükseklikte salınır. Özel jetler ticari trafiğe kıyasla daha yüksekten uçtukları için bu bileşikleri atmosferin yüksek noktalarına bırakırlar.
Bu emisyonların sonuçları iyi bilinmemekle birlikte, 2021 yılında Lee ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışma, CO2 dışı emisyonların etkisinin tek başına CO2’den dört kat daha büyük olabileceğini öne sürmüştür.
Tüm kanıtlar, özel jet seyahatlerinin azaltılmasının olumlu sonuçlarına işaret ediyor. Ancak dünya liderleri zamanlarına geleceğimizden daha fazla değer vermeye devam ettikçe, hiçbir şey değişmeyecek gibi görünüyor.
