AB, su stratejisinde ‘kalıcı kimyasalların’ temizlenmesini hedefliyor

Avrupa Birliği, PFAS başta olmak üzere toksik kimyasalları su kaynaklarından temizlemek için kapsamlı bir girişime hazırlanıyor.

Avrupa Komisyonu, çevresel ve halk sağlığı risklerine yol açan kalıcı kimyasalların (PFAS) Avrupa genelinde su kaynaklarında oluşturduğu kirliliğe karşı harekete geçmeye hazırlanıyor.

Euronews’in elde ettiği sızdırılmış taslak belgeye göre, Komisyon 2026 yılında başlaması öngörülen büyük çaplı bir temizlik operasyonunu desteklemeyi planlıyor. PFAS olarak bilinen Per- ve polifloroalkil maddelerin temizlenmesi, Komisyon’un yeni AB Su Dayanıklılığı Stratejisi kapsamında temel bir unsur olacak.

“Acil eylem” vurgusu

Taslak belgede, ❝içme suyu kaynaklarımız için risk oluşturan kalıcı kirleticilerle mücadelede acil eyleme ihtiyaç duyulduğu❞ belirtiliyor. Komisyon, PFAS gibi maddelerin kullanımda vazgeçilmez olduğu sektörlerde dahi temizliğin şart olduğunu vurguluyor.

Bu kapsamda, 2026’da PFAS ve benzeri kimyasalların tespiti ve temizlenmesine odaklanan bir kamu-özel sektör ortaklığının başlatılması planlanıyor. Girişim, yakın zamanda revize edilen AB içme suyu, atık su ve endüstriyel emisyon mevzuatıyla uyumlu şekilde geliştirilecek.

“Kirleten öder” ilkesi

Komisyon’un stratejisine göre, temizleme faaliyetlerinde ❝kirleten öder❞ ilkesi esas alınacak. Kamu kaynaklarının yalnızca sorumluların tespit edilemediği durumlarda kullanılması gerektiği vurgulanıyor.

Avrupa genelinde PFAS temizliğinin yıllık maliyetinin 5 ila 100 milyar euro arasında olacağı tahmin ediliyor. Sadece içme suyu arıtımı için sektörün yıllık 18 milyar euroya kadar ek yükle karşı karşıya kalabileceği belirtiliyor.

Sağlık maliyeti 84 milyar euroya kadar çıkıyor

Kalıcı kimyasalların AB sularında birikmeye devam ettiği ve bu durumun insan sağlığı üzerindeki yıllık ekonomik etkisinin 52 ila 84 milyar euro arasında olduğu ifade ediliyor. Karaciğer hastalıkları, hormon bozuklukları ve kanser gibi sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilen PFAS, 1940’lardan bu yana çok çeşitli endüstriyel ve tüketici ürünlerinde kullanılmakta.

PFAS’lara kapsamlı kısıtlama planı

Komisyon, PFAS emisyonlarının en önemli kaynaklarından biri olarak gösterilen yangın söndürme köpüklerindeki PFAS’lara yönelik 2025 yılı sonuna kadar kapsamlı bir kısıtlama getirmeyi hedefliyor.

Ayrıca, yeni stratejinin Başkan Ursula von der Leyen’in 2024–2029 dönemine yönelik siyasi yönergeleri doğrultusunda, kimyasalların yönetimini düzenleyen REACH çerçevesinin revizyonunu tamamlayıcı nitelikte olacağı belirtiliyor.

Biyo-bazlı teknolojilere vurgu

Taslak belgede, ❝PFAS ve benzeri toksik mikro kirleticilerin ortadan kaldırılması için inovasyon ve dijitalleşme vazgeçilmezdir❞ ifadelerine yer verilirken, uzun vadeli çözüm olarak biyo-bazlı teknolojilerin teşvik edilmesi gerektiği vurgulanıyor.

Avrupa Komisyonu’nun resmi stratejiyi 4 Haziran’da kamuoyuna sunması bekleniyor.

Fotoğraf: wirestock