Orman yangını dumanı sanılandan çok daha tehlikeli: Ölümler %93 oranında yanlış tahmin ediliyor

Yeni bir araştırmaya göre, orman yangınlarının yaydığı dumanın sağlık üzerindeki etkisi, daha önce düşünülenden çok daha ciddi. Çalışma, yangınlardan kaynaklanan ince partiküllere (PM2.5) kısa süreli maruz kalmanın yol açtığı ölüm oranlarının %93 oranında hafife alındığını ortaya koyuyor.

Avrupa’da yılda 535 ölüm yangın dumanıyla iliÅŸkili

Barcelona Küresel SaÄŸlık Enstitüsü (ISGlobal) tarafından yapılan araÅŸtırma, 2004-2022 yılları arasında Avrupa’da her yıl ortalama 535 kiÅŸinin, orman yangını dumanında bulunan zehirli PM2.5 parçacıklarını soluması sonucu hayatını kaybettiÄŸini gösteriyor. Standart yöntemlere göre bu sayı sadece 38 olarak tahmin ediliyordu.

Çalışmanın ortak yazarı Prof. Cathryn Tonne, orman yangını partiküllerinin, trafik gibi diÄŸer kaynaklardan gelen partiküllere göre daha ölümcül olduÄŸunu belirtiyor. Tonne, “Aynı miktardaki partikülün saÄŸlık üzerindeki etkisinin, orman yangını partikülleri için daha güçlü olduÄŸuna dair kanıtlar sunuyoruz,” diyor.

Etkileri geniş bir coğrafyaya yayılıyor

Yangın dumanı sadece alevlerin yakınındaki bölgeleri değil, rüzgarın taşıdığı partiküllerle yangınlardan çok uzaktaki nüfusları da etkileyebiliyor. Bu durum, fiziksel yangın tehdidi altında olmayan çok daha fazla insanın dumanın zehirli etkilerine maruz kalmasına neden oluyor.

• Küresel çapta her yıl 1 milyardan fazla insanın evine orman yangınlarından kaynaklanan zehirli kirliliÄŸin sızdığı biliniyor.
• Uzmanlar, hava temizleyicilerin kapalı alanlardaki kirliliÄŸe karşı pahalı olsa da etkili bir çözüm olduÄŸunu belirtiyor.

Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle birlikte yangın riskinin artmasıyla, bu saÄŸlık sorununun daha da büyümesi bekleniyor. Lleida Ãœniversitesi’nden Doçent Victor Resco de Dios, yangın kuÅŸağının önümüzdeki yıllarda kuzeye doÄŸru hareket edeceÄŸini ve ÅŸu anda Akdeniz’de yaÅŸanan yangın sorununun, er ya da geç Orta ve Kuzey Avrupa’yı da etkileyeceÄŸini söylüyor.

Artan yangın sayısı ve zehirli dumanın getirdiği tehlikeler

Avrupa BirliÄŸi (AB) yangın gözlemcilerinden gelen yeni veriler de durumun ciddiyetini destekliyor. 2025’te ÅŸimdiye kadar 895.000 hektarın yandığı ve bunun yılın bu dönemi için rekor bir sayı olduÄŸu bildirildi. Yanan alanların büyük bir kısmı Ä°spanya ve Portekiz’de yer alıyor.

Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’ndan Prof. Antonio Gasparrini, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸiyle birlikte orman yangınları ve diÄŸer aşırı olayların katlanarak arttığını, dolayısıyla bu sonuçların oldukça endiÅŸe verici olduÄŸunu belirtiyor.

FotoÄŸraf: Anton Kotlovskii