Artan ziyaretçi sayıları Antarktika ekosistemlerinde zararlı insan izi bırakıyor

Dünyanın son el değmemiş vahşi yaşam alanlarından biri olan Antarktika, artan insan faaliyeti nedeniyle ciddi bir baskı altında.

Nature Sustainability dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, artan turizm ve genişleyen araştırma üslerinin, kıtayı kirlettiğini, kar erimesini hızlandırdığını ve iklim değişikliğinden zaten risk altında olan hassas ekosistemleri tehdit ettiğini ortaya koyuyor.

Antarktika’da insan izinin kimyasal etkileri

Şili, Almanya ve Hollanda’dan araştırmacılar, Antarktika’da 2.000 kilometre yol kat ederek kirliliği incelediler. Sonuçlar endişe vericiydi: insanların aktif olduğu bölgelerdeki toksik metallerin (nikel, bakır, kurşun vb.) konsantrasyonları, kırk yıl öncesine göre 10 kat daha yüksekti. Bu kirliliğin ana kaynağı olarak, gemiler, uçaklar ve araçlar gibi fosil yakıt kullanan insan faaliyetleri gösteriliyor.

Turizmdeki patlama ve getirdiği sorunlar

Antarktika’ya gelen turist sayısında son yıllarda büyük bir artış yaşandı. 1990’larda yılda 8.000’den az kişi ziyaret ederken, 2023-24 sezonunda bu sayı 124.000’i aştı. En muhafazakar olmayan tahminler, bu rakamın 2034’e kadar 450 bine ulaşabileceğini öngörüyor.

Bu yoğun ziyaretçi akını, karbon ayak izinden çok daha fazlasını bırakıyor. Bilim insanları, ziyaretçilerin yaban hayatını rahatsız ettiğini, hassas bitki örtüsüne zarar verdiğini ve istilacı türlerin yayılma riskini artırdığını belirtiyor.

Kara karbonun yıkıcı etkisi

En endişe verici etki ise, gemi motorları ve jeneratörler tarafından üretilen kara karbonun (kurum) neden olduğu hasar. Kara karbon, karın rengini koyulaştırarak güneş ışığını daha az yansıtmasına ve daha fazla ısı emmesine neden oluyor. Çalışmanın yazarlarından Raul Cordero, “Turistlerin yoğun olarak bulunduğu bölgelerde kirletici parçacıkların bulunması nedeniyle Antarktika’da kar daha hızlı eriyor,” dedi ve ekledi: “Tek bir turist, yaklaşık 100 ton karın erimesini hızlandırabilir.”

Bu etki, ağır vasıtalara ve uzun süreli kamplara ihtiyaç duyan araştırma gezileriyle daha da artıyor. Bir bilimsel görevin, tek bir turistten on kat daha fazla etki yaratabileceği belirtiliyor.

Zararı sınırlama çabaları yetersiz

Sorunu çözmek için bazı adımlar atılsa da (ağır yakıt yağının yasaklanması, hibrit gemi kullanımı gibi), araştırmacılar bu önlemlerin yeterli olmadığını savunuyor. Sadece yenilenebilir enerjiye daha hızlı geçiş ve fosil yakıt kullanımının tamamen durdurulmasıyla bu zararın geri döndürülebileceği belirtiliyor.

Araştırma, Antarktika’nın yüzeyden bakıldığında el değmemiş gibi görünse de, insan faaliyetlerinin neden olduğu kirliliğin ve etkilerin yüzeyin altında devam ettiğini ve daha fazla eylem gerektiğini gösteriyor.

Fotoğraf: Frans van Heerden