Yaklaşık 50 yıldır Atlantik Okyanusu’nun derinliklerinde, nükleer atıkların denize dökülmesinin güvenli kabul edildiği bir dönemin mirası olarak 200 binden fazla radyoaktif atık varili gizleniyor.
1946-1990 yılları arasında Fransa ve İngiltere gibi Avrupa ülkeleri tarafından atılan bu variller, deniz ekosistemi ve insan sağlığı için uzun vadeli bir tehdit oluşturuyor.
Milyonlarca insanı tehdit eden felaket senaryosu
Bilim insanları, bu radyoaktif atıkların deniz besin zincirine karışabileceği konusunda endişeli.
Haftalık Çevre Bültenine Kaydolun
En önemli haberleri anında alın
Radyoaktif maddelerin deniz canlıları tarafından emilmesi ve ardından bu canlıları tüketen milyonlarca insanın sofrasına ulaşması, doku hasarı ve kanser oranlarında artış gibi ciddi sağlık risklerine yol açabilir.
TAVSİYE EDİLEN
Fransız bilim insanlarından oluşan bir ekip, bu tehlikenin boyutlarını anlamak için bir araştırma başlattı. Sonar ve otonom su altı robotu UlyX‘i kullanarak Fransa kıyılarından yaklaşık 400 mil açıkta, 13.000 fit derinlikteki bir bölgenin haritasını çıkardılar.
İlk görevde 3.355 varil tespit edildi ve bazı varillerin sağlam kaldığı, bazılarının ise aşındığı ve hatta içindeki maddelerin sızdığı gözlemlendi.
Kısa vadede düşük risk, uzun vadede büyük tehdit
Uzmanlar, varillerin derin sularda bulunması ve içerdikleri radyoaktif materyalin çoğunun düşük seviyeli olması nedeniyle insanlar için acil bir riskin düşük olduğunu belirtiyor. Ancak, varillerin beklenen ömrü 20 ila 26 yıl olmasına rağmen, çoğu bu süreyi çoktan aşmış durumda.
İçerdikleri maddelerin bir kısmı kısa ömürlü olsa da, sezyum-137‘nin 30 yıl, plütonyum-241‘in 13 yıl ve uranyum-238‘in ise 4,5 milyar yıllık yarı ömre sahip olması, bu atıkların nesiller boyunca potansiyel olarak zararlı kalacağı anlamına geliyor. Stronsiyum-90 gibi bazı radyonüklidler, kalsiyumu taklit ederek deniz canlıları tarafından kolayca emilebilir ve besin zincirinde üst basamaklara taşınabilir.
Gelecek yıl yapılacak ikinci bir keşif gezisinde, toplanan su, tortu ve deniz canlısı örneklerinin radyoaktivite seviyeleri hassas bir şekilde analiz edilecek. Bu analizler, atıkların ekosistem üzerindeki uzun vadeli etkilerini daha iyi anlamamızı sağlayacak. Ekip, ayrıca kanserojen olduğu düşünülen endüstriyel kimyasallar olan PFAS‘ları da test ederek, okyanus kirliliğinin karmaşık doğasını ortaya koymayı hedefliyor.
