Peru Amazonları, küresel finansal kırılganlık ve rekor seviyeye çıkan altın fiyatlarının tetiklediği yasadışı bir altın hücumunun yıkıcı sonuçlarıyla boğuşuyor. And Amazon Projesi İzleme (MAAP) ve Conservación Amazónica’nın yeni araştırması, 1984’ten bu yana Peru Amazonları’nda yaklaşık 540 mil kare (yaklaşık 140.000 hektar) yağmur ormanının madencilik için temizlendiğini ve çevresel tahribatın daha önce güneyde yoğunlaşan Madre de Dios bölgesinden kuzeye, Amazon’un kalbine doğru hızla yayıldığını ortaya koydu.
Altın fiyatlarının bu hafta ons başına ilk kez 4.000 doların üzerine çıkmasıyla kârlarını katlamak isteyen yabancı silahlı grupların bölgeye akın etmesi, durumu daha da tehlikeli hale getiriyor. Bu yasadışı faaliyetler sadece ormanları yok etmekle kalmıyor, aynı zamanda nehir yataklarını zehirli cıva ile doldurarak yerli toplulukların sağlığını tehdit ediyor. Bu denli büyük bir çevresel felaket, Peru’nun karşı karşıya olduğu en büyük etik ve egemenlik krizlerinden biri. Bu yıkım nasıl bu kadar hızlı yayılabiliyor? Yabancı suç örgütlerinin devreye girmesi ne anlama geliyor? Peru hükümeti, altın fiyatlarının düşmeyeceğine dair bir işaret yokken bu çevresel soykırımı nasıl durduracak?
Cıva zehri ve ay manzarasına dönen ormanlar
Kaçak madenciliğin Peru Amazonları üzerindeki etkisi sadece ormansızlaşma ile sınırlı değil; aynı zamanda su yollarının geri dönüşsüz bir şekilde zehirlenmesine neden oluyor. Madenciler, nehir yataklarını kazıp dışarı atan yüzen makineler olan tarakları kullanarak, altını tortulardan ayırmak için hayati su kaynaklarına zehirli cıva bırakıyorlar.
MAAP’ın ultra yüksek çözünürlüklü hava görüntüleri, bir zamanlar yoğun yeşil ormanların, artık durgun yeşil su birikintileriyle dolu, cansız gri topraktan oluşan “ay manzaralarına” dönüştüğünü gösteriyor.
Tavsiye Edilen Haberler
-
SürdürülebilirlikTürkiye Sigorta tarafından “Su Raporu” yayımlandı -
-
-
Cıvanın İnsan Sağlığına Etkisi: Balıklarda biriken cıva kalıntıları, bunları tüketen yerli topluluklara geçerek doğum kusurları, nörolojik ve gelişimsel sorunlar gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor. Peru’nun en kuzeyindeki Loreto bölgesinde yapılan bir araştırmada, nehir kıyısı topluluklarındaki ortalama cıva seviyesinin, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) önerdiği sınırın yaklaşık dört katı olduğu tespit edildi.
Krizin Yeni sıcak noktaları ve genişleme hızı
Yasadışı altın madenciliği geleneksel olarak Peru’nun güneyindeki Madre de Dios bölgesinde yoğunlaşmış durumdaydı. Ancak MAAP’ın analizi, bu çevre krizinin artık Loreto, Amazonas, Huánuco, Pasco ve Ucayali gibi daha kuzeydeki bölgelere yayıldığını gösteriyor.
- Loreto Bölgesi: MAAP analizi, 2017’den bu yana Loreto’da 989 tarak gemisinin görüldüğünü ortaya koydu. Bu gemilerden 275’i, ekosistemlerin ve onlarca yerli topluluğun can damarı olan Amazon’un bir kolu olan Nanay Nehri’nde sadece bu yıl içinde tespit edildi.
- Yerel Direniş: Loreto’daki nehir kıyısı topluluklarının temsilcisi Roberto Tafur Shupingahua, madencilere karşı koymak zorunda kaldıklarını, bunun silahlı saldırganlarla çatışmalara yol açtığını ve “Devlet ortalıkta görünmüyor” diyerek yetkililerin ilgisizliğine isyan ettiğini belirtti.
MAAP Direktörü Matt Finer, bu yeni sıcak noktaların henüz küçük olduğunu ancak madencilik faaliyetinin bir kez kurulduktan sonra hızla genişleyebileceği konusunda uyararak, bu durumun Brezilya, Bolivya ve Kolombiya gibi komşu Amazon ülkelerinde de yaşanabileceği endişesini dile getirdi.
Uluslararası suç şebekeleri devrede
Altın fiyatlarındaki rekor yükseliş, durumu uluslararası bir suç krizine dönüştürüyor. Uluslararası Kriz Grubu’ndan kriminolog Bram Ebus, Kolombiya’dan Comandos de la Frontera ve Brezilya’dan Comando Vermelho gibi yabancı silahlı suç örgütlerinin Peru’nun kanunsuz ormanlarına giderek daha fazla girdiğini ve bu durumun yerel yetkililer tarafından durdurulamadığını söyledi.
Ebus, bu uluslararası suç şebekelerinin kokain ticareti yaptığını ve yasadışı altın madenciliğinden elde ettikleri kara parayı akladıklarını vurguladı. Altın fiyatlarının zirveye ulaşmasıyla birlikte bu faaliyetlerin getirisinin devasa boyutlara ulaştığını belirterek, bu durumun Lima’da organize suçlara karşı ciddi bir engel teşkil etmeyen bir hükümetle birleştiğini ekledi.
Küresel finans ve etik sorumluluk
Andean Grubu gibi siyasi koalisyonlar, Salı günü Peru’ya yasadışı madencilik konusunda daha ciddi adımlar atması gerektiğini, aksi takdirde ekonomik yaptırımlarla karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulundu. Ancak MAAP Direktörü Finer, altının çok kârlı olduğu ve fiyatların düşeceğine dair bir işaret görülmediği için durumun muhtemelen iyileşmeden önce daha da kötüleşeceği tahminini yapıyor. Bu durum, küresel çapta finansal piyasaların ve altın alıcılarının, bu değerli metalin kaynağının Peru Amazonları’ndaki çevresel yıkım ve insan hakları ihlalleri olup olmadığını sorgulama sorumluluğunu artırmaktadır.
Yorum
Peru Amazonları’nda yaşananlar, ekonomik çıkarın çevresel ve insani bedelleri göz ardı ettiği trajik bir örnektir. 140.000 hektarlık yağmur ormanının kaybı ve nehirlerin cıva ile zehirlenmesi, sadece Peru’nun ulusal krizi değil, küresel iklim ve biyoçeşitlilik krizi için de büyük bir darbedir. Altın fiyatlarının astronomik seviyelere ulaşması, organize suç şebekelerinin elini güçlendirmiş ve Amazon’u uluslararası hukukun üstünlüğünü yitirdiği, silahlı çatışma bölgesi haline getirmiştir.
Peru hükümetinin, sınır ötesi suç örgütlerine karşı koymakta aciz kalması ve yerli toplulukların “yalnızız” feryadı, acil bir uluslararası müdahaleyi gerektirmektedir. Sadece yerel baskı değil, Andean Grubu’nun uyarısında olduğu gibi, uluslararası ekonomik yaptırımların devreye girmesi elzemdir. Nihayetinde, bu yıkımı durdurmanın yolu, küresel finans sisteminin ve tüketicilerin, yasadışı altın ticaretinin kârlılığını ortadan kaldıracak şeffaflık ve tedarik zinciri denetimlerini zorunlu kılmasından geçmektedir.
Kaynak: And Amazon Projesi İzleme (MAAP), Conservación Amazónica, CCTV, Uluslararası Kriz Grubu, The Guardian