COP29 Zirvesi’nden çıkarılacak 5 temel başlık! Ne anlama geliyor, bundan sonra ne olacak?

Bakü’de düzenlenen COP29 İklim Zirvesi’nde, 2035 yılına kadar gelişmekte olan ülkelere her yıl 300 milyar dolar finansman sağlanmasını öngören anlaşma kabul edildi. Ancak bu miktar, iklim krizinin etkileriyle mücadelede ihtiyaç duyulan yıllık 1,3 trilyon dolarlık desteğin çok altında kaldığı için sert eleştirilerle karşılandı.

Hindistan, müzakerelerde ülkesinin muhalefetinin göz ardı edildiğini belirterek COP başkanlığını “yetersiz bir finansman paketi” üzerinde anlaşmakla suçladı. Nijerya, belirlenen rakamı “şaka” olarak nitelendirirken, Malavi bu kararın en az gelişmiş ülkelerin beklentilerini dahi karşılamaktan uzak olduğunu ifade etti.

Bununla birlikte, bazı katılımcılar, herhangi bir uzlaşmanın başarısızlıkla sonuçlanacak bir zirveden daha iyi olduğunu savundu. Gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarının yeterince karşılanmadığını belirten eleştiriler, zirvede tansiyonun yükselmesine neden oldu ve müzakerelerin çökme tehlikesi yaşandı.

İşte Bakü’de COP29 zirvesinden çıkarılacak 5 temel başlık:

1. COP29 anlaşması: Şimdi ülkelerin ödeme yapması gerekiyor

Uzmanlar, ülkeler nakit ödeme yapmazsa COP anlaşmasının hiçbir şey ifade etmeyeceğini söyledi.

Anlaşma, 300 milyar doların “tüm kamu ve özel kaynaklardan” geleceğini belirtiyor. BM tarafından 1992’de kurulan bir çerçeve kapsamında, 23 gelişmiş ülke – artıAvrupa Birliği – Tarihsel olarak gezegenin ısınmasına neden olan emisyonlardan en fazla sorumlu olan ülkeler, iklim finansmanına katkıda bulunmakla yükümlüdür.

Hükümetlerin yanında,Dünya Bankası gibi uluslararası mega bankaların faturayı ödemeye yardımcı olacağı beklentisi var. Ve bu, umarız şirketlerin ve özel yatırımcıların da nakit akışını iklim eylemine yönlendirme konusunda aynı yolu izleyecekleri anlamına geliyor.

BM İklim Değişikliği Yürütme Sekreteri Simon Stiell’in de dediği gibi: “Bu yeni finans hedefi, her ülkeyi etkileyen kötüleşen iklim etkileri ortasında insanlık için bir sigorta poliçesidir. Ancak her sigorta poliçesi gibi – yalnızca primler tam ve zamanında ödenirse işe yarar. Milyarlarca hayatı korumak için verilen sözler tutulmalıdır.”

2. COP29 iklim finansmanı ne için kullanılacak?

Gelişmekte olan ülkeler iklim değişikliğinden en çok ve en erken etkilenenler, ancak bununla başa çıkmak için en az donanımlı olanlar.

(Umarım) alacakları paranın iki ana amaca harcanması muhtemel: İklim değişikliğinin etkilerine hazırlanmak ve emisyon üreten fosil yakıtlardan uzaklaşmak.

Hazırlık veya sıklıkla adlandırıldığı gibi adaptasyon , sel gibi aşırı hava koşullarına karşı daha dayanıklı evler ve yollar inşa etmek gibi projeler anlamına gelir. Veya kuraklık vurduğunda, bu yılın çoğunda Güney Afrika’yı harap eden kuraklık gibi, yeni barajlar inşa etmek anlamına gelir . Bu bölüm ayrıca çiftçilik gibi kritik endüstrileri daha sürdürülebilir hale getirmekle ilgilidir.

Daha sonra daha az emisyon üretmek için parayı güneş ve rüzgar enerjisi ve diğer yenilenebilir enerji kaynakları kurmaya harcayacaklar ve endüstrileri daha az kirletici hale getirecekler. Enerji üretimini fosil yakıtlardan uzaklaştırmanın kritik olduğu yaygın olarak kabul edilse de, gelişmekte olan ülkelerin bunu yapmak için para bulması çok zordur.

3. Yeni bir karbon piyasası: ‘Gizemli bir BM bürokrasisi değil’

Adı ‘Finans COP’u olmasına rağmen masada başka konular da vardı.

Bunlar arasında, küresel bir karbon piyasası üzerinde anlaşılan yeni bir dizi kural da vardı; bu anlaşmanın yapımı neredeyse on yıl sürdü. Ülkelerin karbon kredisi alıp satabileceği küresel bir piyasa kuruyor.

BM İklim Değişikliği Yürütme Sekreteri Simon Stiell’in de belirttiği gibi karbon piyasaları “bir tür gizemli BM bürokrasisi değil.” Bunun yerine “ülkelerin iklim planlarını daha hızlı ve daha ucuza uygulamalarına yardımcı olarak emisyonları azaltıyorlar.”

Karbon kredileri , atmosferden azalttıkları veya emdikleri her metrik ton emisyon için bir kredi alan daha fakir bir ülkede ağaç dikme veya rüzgar çiftlikleri kurma gibi projeler aracılığıyla oluşturulur . Ülkeler ve şirketler daha sonra iklim hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak için bu kredileri satın alabilirler.

Yeni kabul edilen kurallar iki farklı türde pazar yaratıyor. İlki – Madde 6.2 olarak bilinir – ülkeler arasındaki ikili karbon ticaretini düzenlerken, Madde 6.4 ülkelerin emisyon azaltımlarını satmaları için küresel bir kredi mekanizması yaratıyor.

Stiell’in de söylediği gibi, “Bu on yılda emisyonları yarıya indirmekten çok uzağız, ancak COP29’da karbon piyasalarında kazanacağımız zaferler bu yarışa geri dönmemize yardımcı olacak.”

4. Gelecek yılın NDC’leri kritik olacak

Şubat 2025’e kadar tüm ülkeler, emisyonlarını nasıl azaltacaklarına ve iklim değişikliğinin etkilerine nasıl uyum sağlayacaklarına ilişkin Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkılar (NDC’ler) olarak bilinen yeni planları sunmak zorunda.

Bunlar COP’tan sonra net sıfıra doğru yolda nasıl ilerlediğimizi gösterecek bir sonraki büyük gösterge olacak.

Bazı ülkeler COP29 sırasında planlarını sundular; İngiltere, Brezilya ve BAE iddialı hedefleri nedeniyle övgü aldılar.

İklim konusunda hızlı eylemin güçlü bir savunucusu olan BM Genel Sekreteri António Guterres, G20 ülkelerini planlarıyla öncülük etmeye çağırdı.

Herkesin NDC’lerinin şunları yapması gerektiğini söyledi: “Tüm emisyonları ve tüm ekonomiyi kapsamalı, fosil yakıtların aşamalı olarak kaldırılmasını hızlandırmalı ve COP28’de kararlaştırılan enerji geçiş hedeflerine katkıda bulunmalı – ucuz, temiz yenilenebilir enerjinin faydalarından yararlanmalıdır. Fosil yakıt çağının sonu ekonomik bir kaçınılmazlıktır. Yeni ulusal planlar bu değişimi hızlandırmalı ve adaletle gelmesini sağlamaya yardımcı olmalıdır.”

5. Brezilya, Belem’deki COP30’un ‘COP’ların COP’u olacağını söylüyor

Bir sonraki COP bir yıl sonra Brezilya’nın Belem kentinde olacak . Ne bekleyebiliriz?

Ülkenin iklim elçisi Ana Toni, AFP’ye yaptığı açıklamada, “fosil yakıtların durdurulması konusunda adil bir geçiş” çağrısı yapmaktan “çekinmeyeceklerini” söyledi.

Birçok aktivistin hayal kırıklığına uğramasına rağmen, COP30, fosil yakıtların yerel üretimini genişletmeyi planlayan bir ülkede iklim görüşmelerinin üst üste üçüncü kez düzenlenmesi olacak.

Brezilya Çevre ve İklim Değişikliği Bakanı Marina Silva, COP29’da yaptığı konuşmada, görüşmelerin “COP’ların COP’u” olacağını ve “kaybedecek zamanlarının kalmadığını” söyledi.

“COP30’daki hedefimiz 1,5C hedefini ulaşılabilir kılmak için gerekeni yapmak olacak” dedi.