İngiliz Hükümeti’nden su şirketlerine sert darbe: Kanalizasyon sızıntılarında otomatik ve daha hızlı para cezaları geliyor

Birleşik Krallık hükümeti, ham kanalizasyon sızıntıları nedeniyle ülke nehirlerini ve kıyı sularını kirleten su şirketlerine karşı ceza sisteminde radikal bir değişikliğe gidiyor. Yeni önerilerle, Çevre Ajansı’nın (EA) su şirketlerine para cezası vermesi “daha hızlı ve daha kolay” hale getirilecek. Bu düzenleme ile birlikte, bazı küçük suçlar için 20.000 sterline kadar otomatik mali cezalar uygulanacak ve daha ciddi vakalarda ise ispat yükümlülüğü hafifletilerek cezai yaptırım süreci kolaylaştırılacak.

Bu gelişme neden önemli? Son yıllarda su şirketlerinin kendi izleme verileri, kanalizasyon sızıntılarının ve kural ihlallerinin sıklığını gözler önüne serse de, düzenleyici kurum EA, harekete geçmekte zorlanıyordu. Çevre Bakanı Emma Reynolds’un ifadesiyle, amaç EA’ya “tüm kural ihlalleriyle mücadele edebilmesi için gereken gücü vermek.” Bu yeni sistem, kanalizasyonun arıtılmaması ve bakım hataları gibi suçlara hızlı sonuçlar getirmeyi hedefliyor. Hükümet, bu politikayla yılda 50 milyon ila 67 milyon sterlin gelir beklerken, asıl amacın su şirketlerinin iş yapış biçimlerini değiştirmek olduğunu ve cezaların maliyetinin hissedarlara yansıtılacağını belirtiyor.

Kirliliğin boyutu ve çevresel adaletin gecikmesi

İngiliz su şirketlerinin son yıllarda tüm kanalizasyon çıkışlarına monitör takması zorunluluğu, kirlilik sorununun vahametini ortaya çıkardı. Veriler, ham kanalizasyon deşarjlarının ne kadar yaygın olduğunu ve EA’nın müdahale ettiği vaka sayısının ne kadar az kaldığını gösterdi.

İspat yükü sorunu ve cezaların düşük kalması

BBC News araştırmaları, yasal öngörülen hacimden önce kanalizasyon salımı veya kuru havalarda dahi sızıntı gibi binlerce kural ihlali tespit etti. Ancak, mevcut sistemde en ciddi suçlar için EA’nın ceza hukuku standardı olan “makul şüphenin ötesinde” ispat yükünü taşıması gerekiyordu. Bu durum, süreci yavaşlatıyor ve birçok küçük suçun cezasız kalmasına yol açıyordu. BBC’nin son raporu, Çevre Bakanlığı’nın bildirilen kirlilik olaylarının yalnızca yüzde 13’üne müdahale edebildiğini ortaya koymuştu.

Yeni sistem: Hız, otomatiklik ve ispat kolaylığı

Planlanan değişiklikler, tam da bu sorunlu alanlara odaklanıyor:

1. Otomatik Cezalar (20.000 sterlin’e Kadar): Önemli bir kirlilik olayını dört saat içinde bildirmemek, sızıntı verilerini doğru raporlamamak ve acil taşma çıkışlarının yılda üç kereden fazla boşaltılması gibi sık karşılaşılan suçlar için 20.000 sterline kadar otomatik mali cezalar uygulanacak.
2. İspat Yükümlülüğünün Düşürülmesi: Bazı daha ciddi suçlar için ceza davası standardı olan “makul şüphenin ötesinde” ispat yükümlülüğü, hukuk davalarında kullanılan “olasılık dengesi” standardına indirilecek. Bu, EA’nın suçları kanıtlamasını kolaylaştıracak.
3. Para Cezası Yetkisinin Artırılması: EA’nın mahkemeye gitmeden verebileceği para cezaları yarım milyon sterline kadar yükseltilebilecek.

Hükümetin en önemli vaadi, bu cezaların maliyetini müşteri su faturalarına değil, doğrudan hissedarlara yansıtılacak olmasıdır.

Türkiye’ye örnek uygulama

İngiltere’deki kanalizasyon sızıntısı krizi ve buna karşı getirilen sert cezalar, Türkiye’deki kentsel altyapı ve arıtma sorunlarının da ne kadar kritik olduğunu hatırlatıyor. Türkiye’de de özellikle yoğun yağış dönemlerinde kanalizasyon ve yağmur suyu sistemlerinin ayrışmaması veya arıtma tesislerinin kapasite yetersizliği nedeniyle ham kanalizasyon sızıntıları yaşanabilmektedir.

İngiltere’deki reform, Türkiye’deki su ve kanalizasyon idareleri (İSKİ, ASKİ vb.) için bir ders niteliği taşımalıdır. Çevre cezalarının caydırıcı seviyelere yükseltilmesi ve kirlilik verilerinin şeffaflıkla izlenmesi, hem halk sağlığı hem de su kaynaklarının korunması açısından Türkiye’nin de gündemine alması gereken önceliklerdir.

Yorum

İngiliz hükümetinin bu adımı, uzun süredir süregelen çevresel ihmalin bir sonucudur ve memnuniyetle karşılanmalıdır. Su şirketlerine otomatik ve daha kolay uygulanan cezalar getirilmesi, "kirlen ve öde" prensibini daha somut hale getirecektir. Ancak bu cezaların büyüklüğü, devasa kârlar elde eden milyar sterlinlik şirketler için hala tartışma konusudur. Kampanya grubu River Action CEO'su James Wallace'ın dediği gibi, 500.000 sterlinlik cezalar Thames Water gibi şirketler için "cep harçlığı" kalabilir. Kalıcı çözüm, cezaların caydırıcılığının artırılmasının yanı sıra, şirketlerin altyapıya yeterli yatırımı yapmasını sağlayacak ve hissedar kârlarını çevre korumasının önüne koyan yönetim anlayışını değiştirecek kapsamlı bir reformu gerektirmektedir. Bu öneriler doğru yönde atılmış önemli bir adımdır, ancak nehirlerimizi tamamen temizlemek için yeterli olmayabilir.

Kaynak: BBC News, Çevre Bakanlığı (Link ile).