Finlandiya, kömür enerjisini tamamen terk etme hedefini planlanandan 4 yıl önce gerçekleştirmeye çok yaklaştı. Elektrik dağıtım şirketi Helen, Helsinki’de bulunan Salmisaari kömür santralini 1 Nisan itibarıyla devre dışı bırakarak, ülkedeki kömür kullanımını %1’in altına düşürdü.
Bu adım, sadece karbon emisyonlarını azaltmakla kalmayıp, enerji bağımsızlığını artırarak tüketicilerin elektrik faturalarını da düşürdü. Helen’in CEO’su Olli Sirkka, şirketin esnek enerji sistemlerine yatırım yaparak ve yeşil enerji çözümlerine yönelerek rekabet gücünü artırdığını belirtti. Sirkka, temiz enerjiye geçişin hem çevresel hem de ekonomik açıdan faydalı olduğunu vurgulayarak, düşük maliyetlerle daha kârlı bir enerji üretim modeli oluşturduklarını ifade etti.
Rüzgar enerjisi, kömürün yerini aldı
Son yıllarda Finlandiya’da rüzgar enerjisinin hızla yaygınlaşması, kömür enerjisinin çökmesine neden oldu. 2020’den bu yana rüzgar enerjisi kapasitesi iki katından fazla artarak ülkenin enerji ihtiyacının dörtte birini karşılar hale geldi.
Bu gelişmeler, kömür enerjisinin hızla düşüşe geçmesine yol açtı. 2020 yılında 2,44 teravat saat olan kömür üretimi, %73 azalarak 0,67 teravat saate geriledi ve toplam enerji karışımındaki payı %1’in altına düştü.
Tavsiye Edilen Haberler
2024 yılında Salmisaari’nin yanı sıra ülkede kalan diğer iki kömür santrali, Vaskiluoto 2 ve Martinlaakso 2, toplam enerji üretiminin yalnızca %0,8’ini sağladı. Vaskiluoto 2 santrali yakıtının sadece %30’unu kömürden alırken, Martinlaakso 2 ise biyokütleyle birlikte kömür kullanıyor ve 2026 yılında tamamen kömürü bırakmayı planlıyor.
Öte yandan Meri-Pori santrali, yalnızca olağanüstü durumlar için stratejik rezerv olarak 2026 yılı sonuna kadar faaliyette kalacak.
Kömürün kullanımını bitiren politika ve teşvikler
Finlandiya hükümeti, kömürden çıkışı hızlandırmak için ciddi politikalar ve teşvikler uyguladı. 2019 yılında parlamento, 2029’a kadar enerji amaçlı kömür kullanımını yasaklayan bir yasayı neredeyse oybirliğiyle kabul etti.
Bu yasa başlangıçta iddialı bir hedef olarak görülse de, bugün gelinen noktada Finlandiya planlanandan dört yıl önce bu hedefi yakalamış durumda. 2021 yılında temiz enerji teknolojileri ve yatırımlarına yönelik 22,8 milyon avroluk bir destek paketiyle de geçiş süreci hızlandırıldı.
Finlandiya Sanayi Konfederasyonu’nun raporuna göre, rüzgar enerjisi artık ülkenin ekonomik büyümesinin en büyük destekleyicisi haline geldi. Gelecekteki yeşil sanayi projelerinin %44’ünü oluşturan rüzgar enerjisi, ülkenin sürdürülebilir büyümesine katkı sağlıyor.
İklim ve Çevre Bakanı Sari Multala, kömürden çıkış sürecinin enerji fiyatlarını düşürerek tüketicilere de doğrudan fayda sağladığını belirtti. Finlandiya’nın daha önce büyük oranda Rusya’dan kömür ithal ettiğini hatırlatan Multala, kömürden vazgeçilmesinin ülkenin enerji bağımsızlığını ve ulusal güvenliğini artırdığını vurguladı.
Hızlı geçişin arkasındaki faktörler
Çevreci kampanya grupları, Finlandiya’nın bu hızlı dönüşümünde kamuoyu baskısının ve siyasi iradenin büyük rol oynadığını ifade ediyor. Beyond Fossil Fuels kampanya grubunun yetkilisi Cyrille Cormier, Finlandiya’nın net siyasi sinyaller ve yenilenebilir enerji yatırımları sayesinde bu dönüşümü başardığını söyledi.
Cormier, rüzgar enerjisinin tek başına kömür ve fosil gazın bıraktığı boşluğu doldurduğunu ve doğru politikalar uygulandığında yenilenebilir enerjinin hızla ölçeklenebileceğini belirtti.
Öte yandan, bazı çevreciler Finlandiya’nın daha fazlasını yapması gerektiğini savunuyor. Özellikle gecikmiş olan Olkiluoto 3 nükleer santrali ve biyokütle kullanımının çevresel etkileri konusunda endişeler var. Cormier, kömürden çıkış sürecinin tamamlanmasının, biyokütle ve pahalı nükleer projeler yerine yenilenebilir enerji kaynaklarına odaklanılarak gerçekleştirilmesi gerektiğini vurguladı.
OECD ülkeleri arasında kömürden çıkış eğilimi
Finlandiya’nın kömürden çıkış süreci, OECD ülkeleri arasında devam eden daha geniş bir geçişin parçası. Geçtiğimiz yıl İngiltere de kömür enerjisini terk etmişti.
Bugün itibarıyla, toplamda 14 OECD ülkesi kömürsüz enerji sistemlerine geçmiş durumda. 13 ülke ise 2030 yılına kadar kömürden tamamen çıkmayı hedefliyor.
2017 yılında Kanada ve Birleşik Krallık tarafından başlatılan Powering Past Coal Alliance (PPCA) girişimi, dünya çapında kömür enerjisinden çıkışı teşvik ediyor. Finlandiya, PPCA’nın kurucu üyelerinden biri olarak bu sürecin öncülerinden biri oldu.
PPCA sekreterya başkanı Julia Skorupska, Finlandiya’nın başarısının temiz enerjiye geçişin hızlandırılmasının enerji güvenliğini artırarak ekonomik büyümeyi teşvik ettiğini gösterdiğini söyledi.
2025 yılında yeni ulusal iklim hedefleri belirlenirken, PPCA tüm ülkeleri Finlandiya’nın izinden giderek kömür enerjisini aşamalı olarak sonlandırmaya çağırıyor. Skorupska, hükümetlerin cesur taahhütlerle temiz enerjiye yatırım yaparak ekonomik büyümeyi hızlandırabileceğini ve tüketiciler için enerji fiyatlarını daha sürdürülebilir seviyelere çekebileceğini belirtti.
Finlandiya’nın örneği, kömür enerjisinin hızla terk edilebileceğini ve doğru politikalarla yenilenebilir enerjiye geçişin hem çevresel hem de ekonomik faydalar sağlayabileceğini gözler önüne seriyor.
