Teknoloji milyarderi ve iklim yatırımcısı Bill Gates, Çin’in yeni nesil nükleer reaktörleri geliştirme yarışında ABD ve diğer gelişmiş ülkelere giderek daha fazla meydan okuduğunu belirtti. Microsoft Corp.’un kurucu ortağı, Çin’in nükleer inovasyon çabalarını “füzyon ve fisyon çalışmaları çok etkileyici” sözleriyle değerlendirirken, ülkenin füzyon araştırmalarına “dünyanın geri kalanının toplamından iki kat daha fazla” yatırım yaptığını vurguladı. Çin, elektrikli otomobiller ve güneş panelleri gibi yeşil çözümlerde zaten öncü bir konuma sahipken, gelişmiş nükleer reaktörler henüz büyük bir avantaj elde edemediği az sayıdaki alandan biriydi.
Bu gelişme neden önemli? Gates’in bu uyarısı, gelecekteki küresel enerji liderliğinin sadece yenilenebilir kaynaklarla değil, aynı zamanda temel yük enerjisi sağlayabilen nükleer teknolojilerle de belirleneceğinin sinyalini veriyor. Özellikle yapay zeka (AI) ve veri merkezlerinin artan enerji talebini karşılamak için küçük modüler reaktörlere (SMR) ve nükleer füzyona olan ilginin arttığı bir dönemde, Çin’in bu alandaki agresif yatırımları, ABD’nin enerji egemenliğini tehlikeye atabilir. Uzmanlar, artan veri merkezi talebinin 2035 yılına kadar ABD elektrik kullanımının yaklaşık yüzde 9’unu oluşturacağını öngörürken, bu durum nükleer enerjiye yapılan küresel harcamalarda 350 milyar dolarlık bir artışı tetikleyecektir.
Veri merkezlerinin açlığı ve nükleer enerjinin rolü
Yapay zeka teknolojilerinin hızla yayılması, dünya genelinde veri merkezlerinin elektrik faturalarını fırlatmış durumda. Gates, ısı pompaları ve elektrikli otomobillerin yaygınlaşmasıyla bu talebin daha da artacağını öngörüyor. ABD’de doğalgaz 2023 yılında elektrik üretiminin neredeyse yarısını oluşturmasına rağmen, Gates “sonsuz doğalgazımız yok” diyerek uzun vadede en ucuz elektrik üretim yolunun muhtemelen fisyon veya füzyon olacağını belirtiyor.
Haftalık Çevre Bültenine Kaydolun
En önemli haberleri anında alın
Yeni nesil nükleer teknolojilere küresel ilgi
Küresel nükleer endüstrisi düzenleyici onaylar ve yeni nesil yakıt tedarik zinciri gibi engellerle boğuşsa da, SMR’ler ve füzyon teknolojileri bu engelleri aşma potansiyeliyle öne çıkıyor:
TAVSİYE EDİLEN
- Küçük Modüler Reaktörler (SMR): Daha küçük, daha güvenli ve fabrikada üretilebilen bu reaktörler, veri merkezleri gibi belirli ihtiyaç noktalarına yerleştirilebilme avantajına sahip.
- Nükleer Füzyon: Halen bilimsel bir zorluk olan füzyonun (güneşin enerji ürettiği yöntem), başarılması durumunda sınırsız ve temiz enerji sunacağı düşünülüyor.
Gates’in yatırım şirketi Breakthrough Energy Ventures, bu alanda öncü olan Commonwealth Fusion Systems ve Gates’in kurduğu TerraPower (yeni nesil fisyon reaktörleri) gibi girişimleri finanse etmektedir. ABD Enerji Bakanlığı dahi, nükleer enerjinin yeniden popüler hale geleceğini söyleyerek bu teknolojilere desteğini açıkça belirtmektedir.
Büyük teknoloji şirketlerinden nükleer tedarik anlaşmaları
Microsoft’tan Alphabet Inc.’in Google’ına kadar birçok büyük teknoloji şirketi, gelecekteki elektrik arzını güvence altına almak amacıyla nükleer girişimlerle enerji satın alma anlaşmaları imzalamış durumda. Ancak Gates, bu girişimlerin büyük ölçekte elektrik dağıtımı yapması için hâlâ uzun bir yol olduğunu ve iyimser senaryoda bile nükleer enerjinin veri merkezi elektriğine katkısının 2035 yılına kadar büyük olmayacağını belirtiyor. Bu durum, hızlı büyüme beklentisine rağmen, nükleer inovasyonun karşı karşıya olduğu teknolojik ve ölçekleme zorluklarını gözler önüne seriyor.
Türkiye’nin enerji dönüşümü ve Çin ile ilişkiler
Bill Gates’in Çin hakkındaki yorumları, Türkiye’nin nükleer enerji ve enerji dönüşümü politikaları için derin anlamlar taşımaktadır. Türkiye, Akkuyu’da Rusya ile büyük ölçekli bir nükleer santral inşaatına devam ederken, SMR’ler ve geleceğin nükleer teknolojileri konusunda henüz somut bir adım atmamıştır.
- Teknoloji Transferi ve Yatırım: Çin’in füzyon ve fisyonda gösterdiği agresif yatırım, Türkiye’nin temiz enerji dönüşümü için sadece Batılı değil, aynı zamanda Çinli teknoloji devleriyle de potansiyel işbirlikleri aramasını gerektirebilir. Türkiye, elektrikli araçlar ve güneş panellerinde olduğu gibi, nükleer alanda da Çin’in yüksek yatırım ve üretim kapasitesinden faydalanabilir.
- Veri Merkezi Talebi: Türkiye’de de artan dijitalleşme ve yapay zeka kullanımı, veri merkezi talebini hızla artırmaktadır. Gelecekte bu talebi karşılamak için nükleer enerji, özellikle SMR’ler, uygun maliyetli ve kesintisiz güç sağlamada hayati bir rol oynayabilir.
Yorum
Bill Gates’in Çin’in nükleer füzyon ve fisyon teknolojilerindeki ilerlemesine dair yaptığı uyarı, küresel rekabetin boyutunu net bir şekilde ortaya koyuyor. Çin'in füzyona "dünyanın geri kalanının iki katı" yatırım yapması, ülkenin sadece mevcut değil, gelecekteki enerji kaynaklarında da liderliği ele geçirme kararlılığını gösteriyor.
Veri merkezlerinin elektrik talebiyle körüklenen bu yeni nükleer ilgi dalgası, yenilenebilir kaynakların değişkenliğine kalıcı bir çözüm arayışını temsil ediyor. ABD ve Batı'nın, bu stratejik alanda Çin'in gerisinde kalmaması için düzenleyici onayları hızlandırması, tedarik zinciri engellerini aşması ve AR-GE finansmanını katlanarak artırması zorunludur. Aksi takdirde, 21. yüzyılın enerji teknolojisi, Çin'in egemenliği altına girecektir.
Kaynak: Bill Gates (Microsoft Corp. Kurucu Ortağı), BloombergNEF, Bloomberg Intelligence
