Bilim insanları, dünya okyanuslarının beklenenden çok daha kötü durumda olduğunu belirterek, deniz ekosistemlerini korumak için zamanın tükenmekte olduğu uyarısında bulundu. Okyanus asitlenmesine ilişkin yeni araştırma, denizlerin önemli bir “gezegensel sınırı” halihazırda aştığını ortaya koydu.
İklim krizinin “kötü ikizi” olarak adlandırılan okyanus asitlenmesi, atmosferdeki karbondioksitin deniz suyu tarafından emilmesiyle oluşuyor. CO₂, su molekülleriyle kimyasal reaksiyona girerek deniz suyunun pH seviyesini düşürüyor, bu da mercan resifleri ve kalsiyum karbonat kullanan deniz canlıları için yıkıcı etkiler yaratıyor.
Araştırma: Sınır 5 yıl önce aşıldı
İngiltere merkezli Plymouth Deniz Laboratuvarı (PML), ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) ve Oregon Eyalet Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen yeni araştırmaya göre, okyanus asitlenmesinin “gezegensel sınırı” yaklaşık beş yıl önce aşıldı.
PML’den ve Küresel Okyanus Asitlenmesi Gözlem Ağı’nın eş başkanı olan Prof. Steve Widdicombe, ❝Okyanus asitlenmesi yalnızca çevresel bir kriz değil, aynı zamanda deniz ekosistemleri ve kıyı ekonomileri için de bir saatli bombadır❞ ifadelerini kullandı.
Tavsiye Edilen Haberler
Yüzeyin altında durum daha kötü
Buz çekirdeklerinden elde edilen tarihî veriler, gelişmiş bilgisayar modellemeleri ve deniz canlılarına dair saha verileri bir araya getirilerek hazırlanan rapor, 2020 yılı itibarıyla dünya okyanuslarının genel ortalama pH seviyesinin, sanayi öncesi seviyelere kıyasla %20’den fazla azaldığını ortaya koydu.
Deniz yüzeyinin 200 metre altındaki sularda, küresel su kütlesinin %60’ından fazlası bu güvenli sınırı aştı.
PML’den Prof. Helen Findlay, ❝Okyanus yaşamının büyük bir kısmı sadece yüzeyde değil, derinlerde de gelişiyor. Alt katmanlardaki bu değişiklikler, asitlenmenin etkilerinin düşündüğümüzden çok daha ciddi olabileceğini gösteriyor❞ dedi.
Bu durum, derin deniz mercanları ve tropikal resifler gibi ekosistemlerin geleceği için büyük bir tehdit oluşturuyor. Özellikle yavru gelişimi için hayati öneme sahip bu alanlarda, türlerin hayatta kalma ihtimali ciddi şekilde azalıyor.
Koruyucu yapılar eriyor, türler tehlikede
pH seviyesindeki düşüş, mercanlar, istiridyeler, midyeler ve deniz kelebekleri gibi kalsiyum karbonatlı yapılar oluşturan türlerin büyümesini, kabuk oluşumunu ve üremesini olumsuz etkiliyor. Zayıflayan kabuk yapıları, bu canlıların hayatta kalma oranlarını düşürüyor.
Çözüm CO₂ emisyonlarını azaltmak
Raporda, okyanus asitlenmesiyle mücadelede tek kalıcı çözümün karbon emisyonlarını azaltmak olduğu belirtiliyor. Ancak aynı zamanda, koruma çalışmalarının en savunmasız türlere ve bölgelere öncelik verilerek yürütülmesi gerektiği vurgulanıyor.
Uluslararası Okyanus Asitlenmesiyle Mücadele İttifakı Direktörü Jessie Turner, çalışmaya ilişkin yaptığı değerlendirmede, ❝Bu rapor çok net bir şekilde gösteriyor ki zamanımız tükeniyor. Bugün yaptıklarımız veya yapmadıklarımız, geleceğimizi belirleyecek❞ dedi.
Turner ayrıca, ❝Anahtar türler için uygun yaşam alanlarının büyük kısmı şimdiden kaybedildi. Hükümetler, asitlenmeyi artık politika gündemlerinde görmezden gelemez❞ uyarısında bulundu.
Fotoğraf: Milos Preleviç
