Kambur balinanın destansı göçü: İklim değişikliğinin etkileri mi, yeni bir macera mı?

Bilim insanları, bir kambur balinanın şimdiye kadar kaydedilmiş en uzun ve sıra dışı göçlerinden birini gerçekleştirdiğini açıkladı. 2017 yılında Kolombiya açıklarında tespit edilen balina, birkaç yıl sonra Hint Okyanusu’ndaki Zanzibar açıklarında yeniden görüldü. Bu muhteşem yolculuğun en az 13.046 kilometre olduğu tahmin ediliyor, ancak bilim insanlarına göre mesafe bundan çok daha uzun olabilir.

Kambur balinalar, dünya genelindeki okyanuslarda tropikal üreme alanlarından soğuk beslenme alanlarına düzenli olarak uzun mesafeler kat eden türlerden biri. Ancak Tanzanya Balina Hayvanları Programı’ndan Dr. Ekaterina Kalaşnikova, bu balinanın yolculuğunu “bu kadar göç eden bir tür için bile sıra dışı ve etkileyici” olarak tanımladı.

Bu erkeğin göçü, iki farklı ve uzak üreme alanını içeriyor. Bilim insanlarına göre bu durum, balinanın daha önce alışılmadık bir çevresel değişimle karşılaştığını ya da yeni yaşam alanları arayışına girdiğini gösteriyor.

Göçün nedenleri

Araştırmacılar, bu olağanüstü göçün arkasındaki nedenlerin tam olarak bilinmediğini, ancak birkaç güçlü teori bulunduğunu belirtiyor:

• İklim değişikliği, kambur balinaların temel besin kaynaklarından biri olan krilin dağılımını ve bolluğunu etkileyerek balinaları yiyecek aramak için daha uzaklara gitmeye zorluyor olabilir.
• Yeni üreme alanları arayışı, balinaların küresel koruma çabaları sayesinde artan nüfuslarıyla birlikte farklı bölgeleri keşfetmelerine yol açabilir.
• Evrimsel mekanizmalar ve çevresel olaylar, türlerin davranışlarını ve göç yollarını değiştiren bir etken olabilir.

Dr. Kalaşnikova, bu tür aşırı göçlerin küresel iklim değişikliklerinin ve giderek daha sık görülen çevresel olayların sonucu olabileceğini ifade etti.

Yapay zeka ile haritalama

Balinanın hareketlerini izlemek ve bu tür gözlemleri doğrulamak için bilim insanları happywhale.com adlı bir vatandaş bilimi platformunu kullanıyor. Bu platform, kambur balinaların kuyruk yüzgeçlerindeki benzersiz desenleri ve şekilleri tanımak için yapay zeka teknolojisinden yararlanıyor. Balina gözlemcilerinden ve araştırmacılardan gelen yüz binlerce fotoğraf, veri tabanına yükleniyor ve bu sayede balinaların hareket haritaları oluşturuluyor.

2013 yılında Kolombiya’nın Pasifik kıyılarında bir araştırma gemisi tarafından görüntülenen bu balina, daha sonra 2017 ve 2022 yıllarında farklı bölgelerde tekrar gözlemlendi. Bu kayıtlar, balinanın rotası hakkında önemli ipuçları sunuyor.

İklim değişikliği ve yeni adaptasyonlar

Kambur balinaların böyle uzun mesafeli göçleri, iklim değişikliğinin deniz yaşamı üzerindeki etkilerine dair kritik bir uyarı niteliğinde. Balinaların beslenme, üreme ve yaşam alanlarını etkileyen değişiklikler, okyanus ekosistemlerinde beklenmedik sonuçlara yol açabilir.

Dr. Kalaşnikova, bu göçün yalnızca balinalar için değil, okyanus ekosistemlerinin geleceği için de önemli bir gösterge olduğunu vurguluyor: “Isınan okyanuslar ve değişen deniz koşulları, türlerin davranışlarını dönüştürüyor. Bu, iklim değişikliğinin etkilerini anlamak ve harekete geçmek için güçlü bir hatırlatıcıdır.”