İngiltere’den Hindistan’a kullanılmış lastik ile ihracatı çevre ve sağlık felaketi taşıyor

BBC’nin yaptığı araştırma, İngiltere’den Hindistan’a geri dönüşüm amacıyla gönderilen milyonlarca atık lastiğin, aslında yasadışı tesislerde işlenerek ciddi sağlık ve çevre felaketlerine yol açtığını ortaya çıkardı.

Resmi kayıtlarda, İngiltere’nin her yıl yaklaşık 50 milyon lastiği geri dönüşüme gönderdiği belirtiliyor. Bu lastiklerin yarısı Hindistan’a ihraç ediliyor ve belgelerde Hindistan’daki geri dönüşüm tesislerinde işleneceği iddia ediliyor. Ancak BBC File on 4 Investigates’in yaptığı araştırmaya göre, bu lastiklerin büyük çoğunluğu Hindistan’daki karaborsada satılıyor ve son derece ilkel yöntemlerle işleniyor.

İngiltere’den gelen lastikler Hindistan’da zehirli fırınlarda yakılıyor

İngiltere’den gönderilen atık lastikler, Hindistan’a ulaşmadan önce “balya” adı verilen büyük kauçuk küplerine sıkıştırılıyor. Resmi belgelere göre, bu balyalar geri dönüşüm için Hindistan’daki tesislere gidiyor. Ancak gerçekte bu lastiklerin %70’i, kaçak sanayi bölgelerinde yasadışı bir işlem olan pirolize tabi tutuluyor.

Piroliz işlemi, oksijensiz ortamda yaklaşık 500°C sıcaklıkta kauçuk lastiklerin yakılmasıyla çelik, petrol ve karbon siyahı üretimini sağlayan bir süreçtir. Hindistan’daki kaçak piroliz tesisleri, kontrolsüz şekilde çalışarak aşırı hava kirliliğine neden oluyor.

BBC’nin Hindistan’da elde ettiği drone görüntüleri, İngiltere’den gelen binlerce lastiğin, köhne tesislerde yakılmayı beklediğini ortaya koydu. Çekimlerde, tesislerin etrafında yoğun is tabakası, kurumuş bitkiler ve kirlenmiş su kaynakları görülüyor.

Hindistan’da binlerce piroliz tesisi yasadışı çalışıyor

Hindistan’da yaklaşık 2.000 piroliz tesisi bulunduğu ve bunların yarısının lisanssız olduğu tahmin ediliyor. Bu tesisler genellikle kırsal kesimlerde faaliyet gösteriyor ve burada yaşayan insanlar zehirli gazlara maruz kalıyor.

Mumbai yakınlarındaki Wada köyünde, BBC Hint Dilleri ekibi piroliz tesislerinin çevresinde sürekli öksürük, solunum yolu hastalıkları ve göz rahatsızlıklarından şikâyet eden köylülerle görüştü. Köy halkı, “Bu tesisler buradan taşınmazsa, sağlıklı nefes alamayacağız” diyerek yaşadıkları çevre felaketine tepki gösterdi.

İngiltere’den gelen lastiklerin işlendiği Wada’daki bir kaçak tesiste, Ocak ayında meydana gelen patlamada iki kadın ve iki çocuk hayatını kaybetti. BBC yetkilileri, patlamanın yaşandığı tesisin sahiplerine ulaşmaya çalışsa da henüz bir yanıt alamadı.

İngiltere’de lastik geri dönüşümündeki büyük açıklar

İngiltere’de sürücüler, eski lastiklerini geri dönüşüm için bıraktıklarında 3 ila 6 sterlin arası bir ücret ödüyor. Bu ücretin, lastiklerin çevreye zarar vermeyecek şekilde geri dönüştürülmesini sağladığı varsayılıyor. Ancak bu sistemin birçok açığı var.

• Bazı İngiliz şirketleri, geri dönüşüm tesisleri kurmak yerine, lastikleri Hindistan’a göndermeyi daha kârlı buluyor.
• Balyalanmış lastiklerin Hindistan’da nereye gittiğini takip etmek neredeyse imkânsız.
• Bazı küçük işletmeler, yasal boşluklardan yararlanarak atık yönetimi izinlerinden muaf tutuluyor ve denetim dışı kalıyor.
• Birçok ihracatçı, yasal sınırın çok üzerinde lastik ihraç ediyor.

BBC’nin araştırmasına göre, bir lastik tüccarı yalnızca bir hafta içinde 250 ton lastik ihraç ettiğini ve bunun yasal sınırın beş katı olduğunu itiraf etti.

İngiltere hükümeti yasal düzenlemeleri gözden geçiriyor

İngiltere hükümeti, atık yönetimi konusunda yasal düzenlemeleri gözden geçirdiğini açıkladı. Çevre, Gıda ve Kırsal İşler Bakanlığı (Defra), atık lastik ihracatına ilişkin sıkı kontroller uygulandığını ve ihlal edenlerin sınırsız para cezaları ve hapis cezasına çarptırılabileceğini belirtti.

Ancak çevre aktivistleri, hükümetin sorunu göz ardı ettiğini savunuyor. Fighting Dirty adlı çevre kampanya grubunun kurucusu Georgia Elliott-Smith, İngiltere’den Hindistan’a piroliz için lastik gönderilmesinin büyük bir sorun olduğunu belirterek, lastiklerin tehlikeli atık olarak yeniden sınıflandırılması gerektiğini vurguladı.

Avustralya, 2021 yılında denetçilerin lastiklerin gerçek varış noktalarını takip etmesinin ardından, balyalanmış lastik ihracatını tamamen yasakladı. Avustralya merkezli Tyre Stewardship CEO’su Lina Goodman, “Evraklarda gösterilen varış noktalarıyla, lastiklerin gerçekte gittiği yerler uyuşmuyordu” diyerek İngiltere’nin de benzer bir politika izlemesi gerektiğini belirtti.

İngiltere’den gönderilen lastikler büyük bir çevre felaketine neden oluyor

BBC’nin ortaya koyduğu gerçekler, İngiltere’den Hindistan’a gönderilen lastiklerin büyük bir çevre felaketine yol açtığını ve binlerce insanın sağlığını tehdit ettiğini gösteriyor.

Hindistan’daki kaçak piroliz tesisleri, zehirli gazlar yayarak hava kirliliğini artırıyor ve burada çalışan insanlar ciddi solunum ve kalp-damar hastalıklarıyla karşı karşıya kalıyor.

İngiltere hükümetinin bu ihracatın gerçekten denetlendiğinden emin olmak için daha sıkı düzenlemeler yapması gerektiği belirtiliyor. Ancak, şu an için İngiltere’den gelen lastikler Hindistan’daki karaborsada yasadışı yollarla işlenmeye devam ediyor.